Gdy ktoś jest zmuszony leżeć przez dłuższy czas ze względu na stan chorobowy, ważne jest, aby dbać o jego higienę osobistą. Poczucie świeżości i czystości jest niezbędne zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Dodatkowo pielęgnacja skóry ma ogromne znaczenie dla ogólnej kondycji, a zastosowanie odpowiednich środków oraz technik może uchronić chorego przed pojawianiem się zapalenia skóry, które może doprowadzić np. do odleżyn, wrzodów czy pęknięć. O czym warto pamiętać, chcąc zadbać o skórę osoby leżącej?
Problemy skórne u osoby leżącej
Fizycznymi przyczynami problemów skórnych są nacisk, tarcie i zawilgocenie. Jeśli ktoś pozostaje w tej samej pozycji przez dłuższy czas (na przykład na łóżku szpitalnym lub na wózku inwalidzkim) może być narażony na odleżyny. Dodatkowo częsty wymagane w takiej sytuacji noszenie pieluchy czy wkładek może doprowadzić do zaplenia skóry. Odleżyny, zapalenie skóry to poważne problemy, które same w sobie prowadzą do bólu i dyskomfortu, a dodatkowo mogą nieść ryzyko pojawienia się trudnych do wyleczenia infekcji.
Głównym powodem powstawania odleżyn i innych problemów skórnych u osób leżących jest ciągły nacisk na skórę, który ogranicza przepływ krwi. Prawidłowe krążenie ma kluczowe znaczenie w przenoszeniu tlenu i innych składników odżywczych do tkanek organizmu. Gdy ich brakuje, to w miejscu pojawienia się problemów skórnych może pojawić się obrzęk, zaczerwienie, ropne wykwity czy pęknięcia. Przy długotrwałym nacisku odleżyny pogarszają się, a tkanki skóry mogą ostatecznie obumrzeć.[1]
Pielęgnacja skóry osoby leżącej jest więc bardzo ważnym aspektem dbania o jej stan zdrowia. Jakie są jej kluczowe aspekty?
Regularne kąpiele
Mycie osoby leżącej może być trudnym zadaniem dla kogoś, kto nigdy nie wykonywał takiej pielęgnacji. Jest to jednak najistotniejszy punkt, dzięki któremu można uniknąć wielu trudnych i niebezpiecznych dla zdrowia problemów skórnych. Cały proces trwa długo i wymaga cierpliwości, ale wbrew pozorom nie jest skomplikowany.
Kąpiel osoby leżącej polega na delikatnym przecieraniu wszystkich części ciała wilgotnym, czystym, miękkim ręcznikiem. Należy zamoczyć go w ciepłej wodzie z odrobiną środka, który nie wysuszy skóry (sprawdzą się naturalne żele lub kosmetyki dla niemowląt), odcisnąć i za jego pomocą myć po kolei wydzielone partie, zaczynając od głowy. Warto pamiętać o tym, by zadbać o czystość także trudno dostępnych części ciała, w tym zagłębienia pachwin czy przestrzeń pod paznokciami. Na niebezpieczeństwo powstania odleżyn narażeni są pacjenci, u których długotrwała choroba obniża wszystkie funkcje fizjologiczne. Kąpiele są zatem doskonałą formą profilaktyki.
Zmiana odzieży i pościeli
Wilgoć jest jednym z największych zagrożeń dla skóry, szczególnie gdy jest ona wywołana takimi czynnikami jak pot czy wydzieliny z organizmu. Tworzy ona idealne środowisko dla rozwoju bakterii, które atakują osłabioną skórę osoby leżącej. Częsta zmiana odzieży i pościeli pozwala uniknąć zawilgocenia, a to z kolei umożliwia tkankom regenerację.
Jednym z częstych błędów pielęgnacji skóry osoby leżącej jest stosowanie nieprzepuszczalnych podkładów lub materiałów, które nie pochłaniają nadmiaru wilgoci. Skutkuje to osadzeniem się płynów bezpośrednio na ciele chorego, co przyspiesza powstawanie odleżyn i innych problemów skórnych. Dodatkowo brak przepuszczalności wiąże się ze zmniejszonym dostępem powietrza, a jest to czynnik konieczny do gojenia się ran. Warto więc stosować wyłącznie chłonne i naturalne pościele oraz odzież.
Stosowanie odpowiednich produktów
Skóra osoby leżącej jest wyjątkowo delikatna i podatna na podrażnienia. Do jej pielęgnacji nie można więc stosować standardowych kosmetyków, takich jak silnie działające żele, płyny, szampony czy mydła. Należy wybierać takie, które są dedykowane skórze wrażliwej i pozbawionej bariery ochronnej.
W miejscach narażonych na powstawanie odleżyn, np. w okolicy, gdzie toczy się stan zapalny oraz tam gdzie pojawiają się podrażnienia czy zaczerwieniania skóry, można zastosować krem zawierający tlenek cynku, który ma działanie antybakteryjne i antyseptyczne [2] oraz lanolinę, która tworzy na skórze warstwę ochronną [3] (np. Sudocrem Expert).
Źródła:
- Wysokiński P., Świeszczak K. Odleżyny jako istotny problem w opiece i rehabilitacji pacjenta unieruchomionego, Horyzonty współczesnej fizjoterapii. Monografia, Poznań 2016, 195-211
- Sadowska-Przytocka A., Czarnecka-Operacz M., Pieluszkowe zapalenie skóry i odparzenia skóry u dzieci, Forum Pediatrii praktycznej 2017;15:49-50
- Kacelak-Rzepka A., et al. Skóra sucha jako problem dermatologiczny i kosmetyczny. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2008;54(3):54–57
